Thursday, August 7, 2008

ZOMI LAWKITE LEH KHANG KIDEMNA. [ i ]

HIHNEI KICI GAAL LEH SA AIHNA.

Taanglai ih Pu ih Pate pen Biakna-mi mahmah uh hi. Kamsia-muksia paunuamlo uh-a, gamsa a kihtakhuai Sapite nangawn Gampute ci uh hi. Gaal-ai, Sa-ai cihtaangin a zaknopzadingin Hihnei, cikhian lel uh hi. Paudan tatdan khempeuh Asiamte zakdahloh dingin kidawmsiam uh hi. Hih zong civilization-pilna thukmahmah khat ahi hi. Bangkuasung leh Pawlpisung kilemlohna pen kampau kidopsiam lohna pan tam piangpen hi.

Hihnei acih ciangin Gaal leh Sa thuahin aai cihna ahi hi. Gaal cihpen mihing himawk a, cikzethuai veve hi. Zuunung zong ci uh hi. Pupa-Ngeina sungah ganpum kigote pen Zuphualah kine ngeilo hi. Sanggam Bul-leh-Teek panmun kigual bangin kihawm hi. A neekpipen Zuu ahi hi. Hih Ngeinate pen Zuu-nung or Zupi-nung cithei tawntung uh hi. Mipi-kaihkhopna munkhempeuh Zununna-mun kici hi. Pawi icihpen Kawlkam pan aa kila hi-a, gamlumbawl khempeuh pawi kici khin lel hi.

Hihnei Zupi-nung.

Hihnei Zupi-nung icihpen ih Pu ih Pate in Insiansuahna-in zang uh hi. Innsuangsa khat in ama innsungah mipi kaihkhopna leh gamlumna a bawlzawh keileh lungkimlo uh hi. Piallai-kawtsak ci-in mipi kaihkhopna khat teitei a bawl kul hi. Tuate ahihzawh het keileh " Aakmit-en " ci-in siampi sam a, aakluisan khat go-in mailamhun etna khat bawl teitei hi. A sepkhempeuhah Biakna sihsanin gamtang uh hi. Hihnei Zupi-nung pen gualnopna bawlmawk hilo a, bangkua masuan daupaina dingin kisiansuahna bawl ahi hi. Tua banah Khangkidemna zong hipah hi.

Zupi-nung nading vaitawh kisai pen inntekpa utna bektawh man theilo hi. A uap ding sanggam Bul-leh-teekte leh Thalloh kici Bangkuapipa thukimna tawh kisaatsat hi.

Kiginkholhna.

Zupi-nunna a om ciangin kiginkholhna zong kisam hi. Kumpha to uh hi. Tuuktung-hoih ngaak uh hi. Kumkhat sung phialmah kiguangkuak uh hi. A haute pen amau neih zui-in liantat pah uh hi. Ganlian zong zangzo uh hi. Lawi, sial, bawng, vok dongin khatpeuhpeuh zang thei uh hi. Keel pen Gaal-aihna zangngei zen lo hi. Sanggam panmun nei khempeuh kibeng khol hi. Hihneihna munah Gaalvak leh Savak kithupi-seh pen hi. Tua ahih ciangin Vakh kibeng khol hi. Vakhte in zubeel golmahmah guan kul ahihmanin kha-3 sung hunla-in kiging uh hi.

Zunun hunsung gamlum sak dingin Misam-tuitawi kici nungak tangval sawmnih panin sawmli dong bang amau kingaapzah cial uh hi. Tuate in innteekte kiginkholna nasep khempeuh seppih uh hi. Vaimiimdiah deeng uh hi. Sing ek uh hi. A ehsa te nawnin uh hi. Amau nasep thupipen innteekte gamlumsuah ding leh gualnopna bawl dingaa kicial ahi hi.

Sanggam numeite in, Vakhu-khebom kici, paansan tawh kibawl lengtongpaak bangin bomlitliat bawl uh hi. Sawnkai dingin keelmei leh sakol talsam a santawh nim uh hi. Vaphualmei leh Utongmei tawh henkhawm uh hi. Galmat simna leh samat simna ahi hi. Taangsuak ciangin tot uh hi.

Inbawlni.

Innbawlni ciangin van kisam khempeuh kaikhawm uh hi. Gan gawhdingte innah kikhum hi. Khual panin Hihnei zoo dingte hong tung uh hi. Gamlumsung zatding uum leh beel, khuang, zam, daak, phiit a kisam khempeuh kimtakin khawm uh hi. Tanute in meilah [taakciim] pua uh hi. Tuma kha-3 lai-aa singeh keute nawn uh hi. Tangvalte in inntual meiphual seh ding, singluangkeu leh singbulsum keu pua hi.

Tanute leh Beh sanggamte kopin inn hah[puahsiang] uh hi. Innkakhuam leh zawlte khuangkhoh takin sukip uh hi. Taangbanluite a thak tawh laih uh hi. Innka-peek leh zawlte guaphal tawh tepin henkip hi. Misamte leh tuitawite kimawlna ding leh anneekna dingin Phaitamtual ziiktamin puahsiang hi. Innkatau tawm dawhsak hi. Zunun-sung misamte leh tuitawite tualbial nadingmun ahi hi. A awnkaal khempeuh phaitam ah khuang leh zam tatin lasa uh hi.

Tuinaak kihah hi. Innkiim innpam a zum ahiam omlohna dingin siangthosak hi. Hihnei dingaa hong pai misite kha leh a biak ahi, Asiaamte aadingin Nuhdo-song phungah Zuu leihsa koih tawntung hi.

Pasikni.

Zingsang nisuah ciangin a gawhding gan kaikhia a, inntualah kaaplum hi. Tua in a gaalmat a samatte limciing hi. Gan a tuuk ciangin hanla sa-in thau lawn hi. Hihneite in gaal-aihna bawngkhat, sa-aihna vokkhat go thei hi.

Hihnei zoote pen zubeel pua-in hong tung diamdiam hi. Sanggambulte zubeel kigual masa ahih ciangin tungmasa uh hi. Zubeel tungmasasa Beelkhungte leh Thusate in nasaang uh a, bikhalaap pan panin, inntualmong dongah suangphah dung zui-in gual uh hi. Nikai kuanin zu kileih hi. Zuleih a man ciangin Siampi-khuangtumpa innka laizangah hong ding a, minlawhna nei hi. " Dial a teeng, dial a teng, Kapteel aami, Kapteel aami, Sukzo tu, Sukzo tu, Tuang Hau leh Niing Pum in, Gaalmaang a aihna, samang a aihna hi ee," ci-in minlo hi.

Minlawhna aman khit ciangin " Zu taangteep" ci-in nautaang teng zu kiteepsak hi. Hihneih zo khempeuh in ciamkha teitei ding deihna ahi hi. Panmun neilo thukhualna tawh a uap tampi om hi. Tuate khualna-in Zu-taangteep" kihong ahi hi. Zu-taangtep kham akikha zong omthei hi. Zubeel om zahzah kiteep ahih ciangin beel-30 a omleh kam-30 hi-a kham dingmah ahi hi. Zuhawm in baanzo-in a up keileh a duhzahzah dawnpah giapgiap hi lel hi. Ih Pu ih Pate ngaihsutna peh hici zawleh cih om kikeuh lo hi.

Taangpi " Zu-taangteep" hun a amn ciangin, amau-zu ciat a bawl ding sawl uh hi. " Na zubawl sawl vo" ci-in thusapa kiko hi. Tua zubawlpa in, zuneite sanggambul neding aa kilawm teng abanbanin kanin nesak hi. Amau uapna zu ciat, amau nungzui tengmah tawh hihneite kiang vane hilel hi. Vagamlum sak hilel hi. Tua hunsungin zu kamnamin paulim uh a, ciakpah nianua uh hi.

Tua laitakin Thallohpa makai-in sahawm ding khempeuh amau sehna bangin Sa-aatpa aat sak hi. Sa ahawm ciangin a bulpen pan pan uh hi. Vakhbulte in a liangtumbul ngah a, a dawnte in a liangpak ngah uh hi. Vakhzu a neek ciangin " Abel " kici, aneekzah ding tehna nei uh hi. Abel dawk mateng nesak uh hi. Abel dawkin a neek ciangin galkap haipi khat pha ding hi. Vakh ahihmanin Abel gukvei a dawk dongin neekloh phamawh hi. Vakhte pen mukhasiik leh sawnkai totsak hi. Vakh a ciah ciangin a nungzuipa in sakeng pua-in ciah hi. Hanla sa vangvang kawmsa-in paikhia a, Thau lawngnih lawngthum lawnin ciah hi.

Misam-tuitawi.

Misam-tuitawite pen vanvuikhu-in phaitam-tualah kimawl uh hi. A tawl ciangin khuang leh zam tatngiahngiahin lasa uh hi. Khatveivei daakkhuang tumin daaklam uh hi. Teektatte in a lawmte nopsak theihtheih dingin, sabaak uh hi. Zu hawh uh hi. Hih kikholhna hangin kingai kiteeng tam mahmah hi. Numeite in pasal kua bang hong kihel tam, pasalte in, numei kua bang hong kihel tam, ci-in lunglawp mahmah uh hi.

Tuitawite in a hunhunin zuleihna ding tui khai uh hi. Innteek gamlum suah dingaa kicial ahih ciangin tatsat lo-in lasa-in khuangging kitawlnga sak lo hi.

Taangsuak hun.

Misam-tuitawite an hunmaanmaanin nesak hi. Teektatte in a siamtawpin gualhuai uh hi. Amau anneek man ciangin innsungaa Tanu Sangawngnete zong man uh hi. Sangawngne a cihte pen, Sanggambul teng leh Tanubul teng kikaikhawm innkhat pabelta kinesak ahi hi. Nitaak khuamui ciangin Taangsuakhun tungta a, Tanukhakte leh tuitawi-misamte innsungah kikaikhawm uh hi. Laamkhuang tumsiam leh lapansiam kiteelin zu suah a, khuang kuahsakin mapi hi. Mipi a ngaak kawmin a khuang nawhlua lo-in tumzel tumzel hi. Tua khuangging a za khempeuh in Taangsuah hunta hi, ci-in phawk uh hi. Laam ennuam khuasung nungak tangvalte pen khuanggin a zak ciangin kinawh thawi mahmah hi. Hihneipa huansak phungtung dimin mihonpite Taangsuah ngakin nadim khin hi.

Inntual laizangah meiphual kisep hi. Tua meitaang hangin a kiim aa om khempeuh maitang kimu thei hi. Phalbi khuadam laitak ahih ciangin tua meiphualpi in khualum sak hi. Innsung panin Taangsuak dingte pusuaknuam kisa-in khuapiguah zunuam bangin ciak diipdiip bek hi.

Innteek Bangkua aa pasalno khempeuh in vakhu-khebom kici, khausan, khau-eng, khauvom, naivaam namkim tawh kibawl pakbom hoihmahmah totkim uh hi. Pasal khangcing khat sawnkai, vaphualmul, utongmei a dimaa kisuang lukhu khu-in namsau khat lekin, liingnaunau-in hong pusuak hi. Naupangno teng in hong zom uh hi. Tua zomah lum leh tei tawipan zom leu leu hi. Tua zomah sialki tumpa in zom hi. Khuangtumpa leh mipi gui detdaatin kikawisa-in hong pusuak uh hi. Lasak khempeuh a gen dingin, lasutsiam khat laibu tawikawmin khuangtumpa maingatsa-in zuizui hi. Phiittumte leh numei kikaal helhin khuangbullamah om a, tualo adang teng in lasa dingin zom uh hi.

Phiit dingin maugua hoihpen hi. A aw zong kilem hi. A-uun li apan li, adawng uun li leh awlai li, adawng awlai li. leh a telek ci-in a unn leh a eu ahuh kawikawi bawl uh hi. Umta vutvangaa zang zong om hi. Laam ciangin numei pasal kilakhelh dimdiamin laam hi. Pasalte in numei liangko tungah kawi hi. Numeite in pasal kawnggeek panin kawi uh hi. Lagenpa in khuangtumpa maingatsa-in zuizui a, la laihsak zel hi. Hanlasa aa thau lawnlawn tawh, khuang leh zam leh phiittumging tawh, lasa tawh ciak nianua-in pusuak uh hi. Tua nitak pen innteekpa in kuahauh kuaman a phawk ding hilo hi. Hanlasa-in thau a lawt simin sanggam thaunei khempeuh in nahuan ngeng ngang uh hi.

Khuangtum siam mahmah kisam hi. Thupisuah dingin tumsiam kul hi. Taangsuahna pen uaingiaingiai-in kitum hi. Hi ngamngam sak hi. Hot kawm ngiaingiai se hi. Tonpian kiaikiai se uh hi. Lawpna leh hanna maisuah pua-in laam uh hi. Kipakna leh gualzawhna lim pua-in gamtaang uh hi. Thupi bawl mahmah hi.

Taangsuahla.

Gal leh sa thuahte.
a. Lal in phawng lal in phawng e, zolei a, laal in phawng e.
b. Ngaih aw nataai masa inla keiman nung ciang daal nang e.

Sa bek ahihleh.
a. Sai aw ee sai mang aw e, nalet paal bang hanpih cia.
b. Nalet paal bang hanpih ta cia, hawkguam nau bang sial ing e.

Zanthapai-in gaalla leh sala bekbek kisa a, khua kivaak sak hi. Teektat kici innteek lamte in zingan minsa-in koih uh hi. Anneek hun ciangin laamkawmkawmsa-in phaitamlam zuan uh hi. An kithuuksa kuangte kiimkotin laam a, a tunkim khit ciangin khuang nga-in ne uh hi.

Sawngsiikni.

Pasikni zingciangin Sawngsiikni kici hi. Tua ni ciangin Sawngzu luup hi. Sawngmante zu leepsak uh hi. Sawngla salo-in sawngsiik mawk lo hi. Sawngman lote leh sawng-ailote in sawngla sa lo uh hi. Sawngzu luup lo uh hi. Sawngsiik a cih ciangin Sawnglaamin kilaam acihna ahi hi. Latung lapi leh lagualnuam sak ciangin llllaamgui-in kilaam hi. Sawnglaam, phiitlaam, laamsai cih khawng ama la a kisak ciang bek a, kilaam ahi hi.

a. Sawngpui lungdeih kakaap nin kagual lai-ah a thang masa kei hing e,
b. Kamin thei bang hong lo aw lawm singta aw, sang kakap gual sing ing e.

Kheeklehni.

Nithumni pen salu kheuhni kici hi. Kheeklehni zong kici a, tua ni in Zek nei nawnlo hi. Ngeina zui a, zat ding poimawh zong om nawnlo hi. Tua ni-in sanggam bulmahmah teng leh misam tuitawi teng bek om uh hi. Salu kheuh uh a, taangciimin huan uh hi. Tua ni ciangin Hihneihla salo uh hi. Misam-tuitawite zawlla kipaihin hul ngingeii uh hi. Kiphawk panin, kingai panin hul ningniangin kikhenta mawk uh hi.

Zunun nuam mahmah ahih hangin lokhawh singpuak suangsam nuamlo ahihmanin a hun khan tuanlo uh hi. Tuhun khangthakte in ih Pu ih Pate kikhualsiamnate zomto zo leng, ih khangto zawtham ding hi. Amau khang kidemnate pen, gaalman, saman, gaal-ai, sa-ai, hihnei, tong, miimza ai, taangza ai, cihloh a dang omlo hi.

HIHNEIH SUNG KISA LATE.

Tualgaldo hun.

Hih Ngeina leh la kisate pen Tualgaldo hun leh Phu kilakhun tawh kizom ahi hi. Khua khat leh khat kido uh hi. Phu kila-in kithatthat uh hi. Galman lote pasal kicianin kisimlo uh hi. Ngawng kitanin khuamualah a lu suang uh hi. Tuate gamlapi pan hong pai lo hi. Khuaveeng pau kithei kiho thei tangtang vive mah hilel hi. Kapa'n laplai ahih ciangin taangthu bangin hong gen hi. Kapa galmat laitakin amah khangno lai a, pawlkhat in thusim lo hi. Aman la khattawh kaap a,

a. Ka khuamualah lailu kasuan nun a meng nam vel veh aw,
b. A nundawnglai pal bang kaban pal ahul kha ding hi e.

Amauhunin gaalman samante zahtak pia uh hi. Zukhum penpen leh acilpen kileepsak hi. Mikaang hong khan ciangin Phulaakna beisak hi. Ahih hangin khangthakte sungah mang tuanlo hi. Kawlgam in Independant ngah aa kipan Chin State in ulian makai kinei toto hi. A sepnop hangin minam aadingin naseem thei khatbeek omlo hi. Tua pen ei le ei kihaza a, kiheek thapai uh ahihman ahi hi. Tedim puahdingin kithawi leh mualpang aate in sunnangh a, khawl zel hi. Falam puah dingin kithawi leh mualpang khataaten sunangh a kikhawl zel hi. Chin State khantohna ding kuaman seem theilo uh hi. Makai dingin kuapen muang ding ihiam katheizo nawn kei hi.

Biakna sung Pawlpi tuamtuam enleng, minampihte nusia midang beel ki om den hi. Kawlte peuh pau kibanglo namdang peuh kipawm nuam zaw se hi. Tua bangmite pen Chin minam sunga mipil masa pente hi-a, thumanna leh minam buppi domnopna tawh hong makaih le-u, naakpi takin kikhangto zaw ding hi. Va-aak utong aa kibawl om den hi. Ei leh ei ki-it kei leng kuan hong it ding hiam? Ih minam puah kei leng kuan hong puah ding hiam? Satkham a neeksawm sangin a tang tuhinla, a kung suanin hah zaw lecin nasuan nakhaakte leh gam leh minambup phungpha ding a, a gah hong luunzo pan ding hi.

Mipilgamah party tuamtuam a om hangin a kiseemsa susia lo-in behlapin puahto zaw uh hi. Tua pen mipilgamte kalsuan zia ahi hi. Ei Chin State makailuite in amauhun ciatin, kisunawngkai lo-in munkhat ciat hong puah hileh, Chin State sung nopci mahmah khinin ka um hi. Chin gam ciuciau lel puahlah omin ka um kei hi. Tuhun khangno ten kideidanna ih paihkhiat keileh Independant gamkhat in iding zongin thong sungaa om mikhat thong dangaa kipuak tawh i kibang lel ding hi. Phu kilak lungtang ih paaii laiteng, makaihoih hithei ngeilo ding a, gamhoih kisuak ngeilo ding hi. Minampi i suahna dingin kideidanna lungsim koici suahkhiat ding cih nasiatak zon kul hi. Kamzol kamkhum bektawh picingzo lo ding hi. Foundation nasia tak aa phuh kisam zaw ding hi.

Hihneihla kici gaalla.

a. Malgamtaangah kawlciang leh paitem kuahte sangtam kaapte pawh alawm ngelngel e,
b. Sang zunsiam leh kawlciang in van tanglawm a, laitam hente pawh a lawm ngelngel e.

a. A kaap a thang tazawm aw e, a ai a thang tazawm e.
b. A kaap in zu leh sa lawh a, a ai lawi bang thang zaw e.

a. Laal in phawng laal in phawng e, zolei a lal in phawng e.
b. Ngaih aw natai masa inla keiman nungciang daal nang e.

a. Laal in veelveel lal in veelveel e, hia lonawl a, laal in veelveel e.
b. Lal kanawh nan kapheiphung tawl e, siallum khai nan kabanzal kham e.

a. Kalaal aw e kalaal taangtui aw kadai kiangah lii bang cing na e
b. Kadai hiangah lii bang cing na e, sanmei tawi-in kakhualum nah e

a. Kalal aw e kalal taangtui aw kadai hiangah lii bang cingnah e.
b. Lenmual kaizo e simu aitawi zilta nah ung e.

a. Kalaal hong sang khuakiim kado sakciangah laal hong sang e.
b. A thang kheem peuh nong sak aaleh vausawl bang hong bal aw e.

a. Kado luummei bang ziing aw e gising bang heu zo aw e.
b. gising bang heu si batphu zong khualehlam aa kawlciang kangbang tom aw e.

a. A si batphu kazon niin e sa kamkei bang hang ing e.
b. Zanglei aa ta sumlu maipa taang in siam bang meet ing e,

a. Bang veel ing e, bang veel ing e, dallum in khai bang veel e.
b. Dallum in khai bang veel ing e kawlciang in paai bang veel e.

a. Dallum khaikhat aa kakhai aw khai nih khai thum bang siang ee
b. Sawnteel tankhat aa katan aw tannih tanthum bang siang e..

a. Laal that ing laal hang that ing ngalliam ing e pupa khuasuak mual nen ah ning tui siang e.
b. Pupa khuasuak mualnen ah ning tui diang e, lawm aw non aw tanam aw.

a. Dolai pal bang kananna ding kabanzal aw gia bang hawmthawng e.
b. Ka banzal aw gia bang hawmthawng luntawi phualngo te lah muang laang e.

Vuakmaan takin kitawipian kihotpian in lasa-in kilaam hi. Kinawhlua leh naupang suahin nopci lo hi. Tawldam tak leh kigualnuamzo khop aa sak ding ahi hi. Hite pen hunbeisa thu ahih hangin mangthanglo dingin kep huai hi. Tuhunin taaangtawng ngeinate kikan kikkik hi.

HIHNEIHNA AA KISA SALA NAMKIM.

Ih Pu ih Pate in saben pen pasal ngalhaatte kidemna Sport thupi khatin koih hi. Samatte thupiseh mahmah a, a neuno khat nangawng zubeel khattawh aii hamtang hi. Samatte lakah a sin-alung kimlo ganhingte pen salian leh saminthangte lakah hello hi. Sazuk pen gol mahmah ahihangin sinkha neilo ahih ciangin sanolhna la sungah hello hi. Pupate Ngeina pen hitiuteu hi. Amau thupisehte lakah sahangnam, vomnam, zangsialnam, cinghpi, sai cih bangin khen dimdiam hi. Vasate lakah siahnial leh vaphual bek sanolhna ah hel uh hi.

Sala tuamtuam

a. Kawltei a hiam lai tawi ing e, ngalpa a lenlai khawng e.
b. Ngalpa a lenlai khawng e a ha sunni taang bang e.

a. Dai vakai dai vakai ing e limsing nuai dai vakai e
b. Limsing nuai dai vakai ing e ngalpa lian sial bang sun e.

a. Khau vaphah khau vaphah ing e nahsing nuai khau va phang e.
b. Nah singnuai khau vaphah ing e ngalpa lian khau bang khing e.

a. Zua aw na tuum thangheek aw e gualheek sanglah zuun zaw e,
b. Gamkuam zilzal hawl ing e, sangcih kadeih luai nah e.

a. Zangkhen kawlciang kadeihno tawh gamkuam zilzal hawl ing e.
b. Gamkuam zilzal hawl ing e, sangcih sunnau bang kap e.

a. Zangkhen kawlciang katawi lai-in hawkkuam vaitho taisak e.
b. Ciin tawh laikuang ka-um lai-in huihkhi tan pei bang len e.

a. A sa aw e salel aw e salel luikhau ah hong luai ve aw.
b. Salel luikhau a hong luai veh aw taang in khuamual suahpih nuam ing e.

a. A sa phe velvel aw e, sangsa phe velvel aw e.
b. Sang a sukleh kasuk e sang a to leh kato e.

a. Sangsa vaihna mual kiliimsing gil bang giahna tui bang kaciim mawh hi e.
b. Muikhua ziing ven keubek haam ven tuanglam meel katheilo e.

a. Sangsa vaihna nahsing nuai ah sang aw kameel hong cik aw.
b. Gual tawh khuam bang kong kigual zong ngalliam meel haihkha na cia.

a. Lentu sungaa zinkhawi sangmang pian dang e a meelhoih e.
b. Tun in laambang hong pak ding a, kankong suahkaal ngaklang e.

a. Lentu phualngo tuiluang zozam kalawh lenheisa bang e.
b. Hong ki-um vo seino gual aw zinkhawi sang tunnu hi e.

a. Sangkaap tek a, laihen tek a, sing zua pan henmual nei e dawh suang phah e.
b. Kei pawh lianu taangpa hileng kazua sangkap henmual neilo dawhsuang phahsak nuam ing e.

a. Gawhtam simna zangleng phualmul gualtung tuanna ciau aa kaanglai laam bang e.
b. Laithah sialna lingkeel sawnsan taangtuklu ah simlei zozam pak bang e.

Vommante la.

a. Buaivom nahan thang lutlut e nalu pang mai-ah siang e
b. Nalu pangmai aa siang e maimit sing mawh bawl ing ee.

a. A sa aw e zangsa buaivom aw, tun hehnepna sumtual a siang e.
b. Tun hehnep nan sumtual aa siang e, von leh a thai lunlai a khang e.

a. Asa aw e zangsa buai vom aw, nahan zang sing bangaa zawng aw e.
b. Ava aw e vaphualngo leeng aw vanlai zawl a nalen singnah e.

a. Asa lambang zong ing e sangsa lambang zong ing e.
b. Lawi bang kathanna ding in ebuaivom dawn bang tuak ing e.

a. Asa aw e zangsa buai vom aw sung nakial leh umluh aw,
b. Um luh ta cia beel luh ta cia kanau sunsiah neeksak ta cia buai aw e.

Sai aaite la.

a. Sai aw e sai mang aw e nalet pal bang hanpih cia,
b. Nalet pal bang hanpihta cia hawkguam nau bang sial ing e.

a. Zaang a huisai sing gual gen aw von khan hai bang ngak aw e.
b. Von khan hai bang ngak aw e, tawi kawlciangaa pham aw e.

a. Huisai limlian kisa ve cia, natungah tuangzo ing e.
b. Natungah tuangzo ing e, sawmsial tawh tuangzo ing e.

a. Huisai tunnu von awi aw e, zangdung nasui tanam aw.
b. Zangdung nasui tanam aw e zangvai nasui tanam aw.

a. Huisai aw e zangva aw e nuntun bang ngai naveng e.
b. Nutun bang ngai naveng aw enahnuai zawtzawt naveng e.

a. Huisai aw e zangva aw e huisai in sumtual lum e
b. Huisai in sumtual lum aw e zangva in pahtaang lum e.

a. Huisai icih lenmualpi tawh kim kawlciang khat aa pham aw e.
b. Leido icih aksi zan pawl e, sul a leeng ngam omlo ee.

a. von aw huisai nadeih leh lensumkaai a om aw e.
b. Lensum kai aa huisai tunnu taang in zingtui bang laang e.

a. Ngotui luangsuk dungzui aa zang huisai aw, mangtunnu ningtui katulh sak ngawn hi e.
b. Khuamual suak leng lia leh taang kazo sak a, kalaamlaam nan sumtual pilllei suak ta ee.

Sagialla, sahang mante la.

a. Kumcin siah bang peel mawng e, nunvom huangkhiat bei sang e.
b. Sanggial simna huisai minlawh tungciang kawlva laam bang e.

a. Khua tu tawm a kamkei laang in sawmsial naubang sial aw e.
b. Ciin lunggin tawh tuai lungngaih tawh ciaunen nau bang sial aw e.

a. Hia lonawl a salimlian in kamin lawi bang thang ci e
b. Hang ing ci a lum bang nong sun keimah kamin thang zaw e.

a. Kamkei in kahangci e khimzin nuai ah hang aw e.
b. Kei kahan leh sunni nuai a, sangcih kadeih teel ing e,

a. Zangsakamkei haang kisa e ka besam dawn lailawh e.
b. Dawnlai nalawh zangsa kamkei sunni kai mann ka khua lenmual aa suang e.

a. ngamtawn tawh tong ciam ing e ciampel in sum tual lum e
b. Ciampel a sialtual nadelh aw a mawh ciampel ciaiuzum ah khang e.

a. Ka pu Ngamtawn tawh kaciam leh tui lehluan in ciam ing e
b. Tui lehluanin ciam ing e ciampel masa lauluang in sun e.

a. Kual ngiungeu kual ngiungeu aw e, sangsa kual ngiungeu aw e.
b. Sanggial pahtang aa laam tah e, humpi'n suakmual aa don e.

a. Hang ing ci a kamkei nagial, kamkei nagial nuai siang e
b. Kamkei nagial nuai siang e sing khangual tawh kim ing e.

a. Khua hong vel khua hong vel e kamkei in khua hong vel e.
b. Gamlai haithei kah kungkawi bang kamkei in khua hong veel e.

a. Sunni tawh kim zaang kamkei aw na hong lenna om lo e
b. Na hong lenna omlo e khim leh ai tui dawn aw e.

Cinghpi la.

a. Tuan pupa ten zinleeng ci e, piandang ngei e gual aw e.
b. Meelmak paalzem sesum huaina a ki kumsial ki bang e.

a. A mi aw e milimang aw a sa aw mel mak aw e.
b. Melmak in tang bang phong e khuamual daidam thosak e.

a. Paamlo gising zingnuai aa e sangmang dawn bang tuak ing e.
b. Gual in ziingdai bang peeltah e taang in kakawl ciang phung e.

a. Pupa theihloh sa melmak in kakhua luiluang hong tawn e,
b. Ka khua luiluang hong tawn tah a, taangin nau bang sial ing ee.

a. Sing in tongsia hong lel zongin a sa minthang pak bang katawi cimlaang e.
b. Sawn momno tawh kawi lungtuak tawh phung tawh laam bang pak ung e.

a. Zangkhen kawlciang katawi minthang tawh sang kakaap lentu kuam aa zaal.
b. Sang kakaap lentukuam aa zaal natai kim nam aw ciin leh tuai nabaang kim nam aw.

Sawngla

a. Songpui lungdeih kakap nin ka guallai ah a sangmasa kei hing e,
b. Kamin thei bang hong loh aw lawm singta aw, sang kakap gual sing ing e.

a. ka mazap a lumsuang aw ka tangcian aw zaang aa pehsik suak sei aw
b. Zang aa pehsik suak sei aw ka tangcian aw sanggah suihlung dam ven cia.

a. Ami hong laam hong laam e tual pui zawl a, mipui tamah tung nung e.
b. A sa hong laam hong laam e lentu sungah zangsa buaivom tungnung ee.

a. A kaap a thang tazawm aw e a ai a thang tazawm e
b. A kaap in zu leh sa lawh a a aai lawibang thang zaw e.

a. Taangtup hai thei bang kalawh nin e, tuklu bawh-al gian kazom hi e.
b. Taangtup laithah tam kasial nin e kahai keuta kawi na kiukeu e,

a. Hamtang kot ing e, zangta lailawng e, hi khang guntui tung a, lentu gamgul bang ka vial aw e.
b. Zangva ham ei kawi aw thozuk aw, natun thai zuang suihlung lau e, siangah zingvai banglap
nuam ing e.

a. Kazawh nak in ee kazawh nak e, buaivom nang e kazawh nak e.
b. Buaivom nang e kazawh nak e,zangva nalen e vamu ing e.

Aaktaila.

a. Kuansuk tang ee luipi dung zui ing a khang aa si piau a leido phai, bi bang ka zial aw e.
b. Kawlni suak e sumlu lai lawng e ka khua khangtui tung a, do sumlu, beel bang ka suang hi ee.

a. Kahan thang vungvung zu bang ka momlai, in tun ii tawi lawi bang aa thang hing ee.
b. Gual in kahan gen vunbgvung saukhuam tungaa namtem katawi vannuai luun kei hing e.

a. Leisan mual aa suak tong cing suakna pet ing e.
b. Zang aa phuitong saat tong ciing saatna pet ing ee.

a. Lamsak aa pang dinden ing pasal lu laang ee
b. Lamkhang ah pang dinden ing nupi lu laang ee.

a. Ziat aa namtem tawi ing e pasal kasaatna..
b. Vei a namtem tawi ing e, nupi kasaatna.

a. Hing ee hi napet ing e pasal that aa kei kahi hi na pet ing e.
b. Liim vadong ing liimliap aa kai e, haang vadong ing zolei ah kai e.

a. Kadot ding bei bawh al va dong ing, sumlu kalak sunni kai man lo.
b. Ka innah zu va phek ing phekh sawng seilo, kalo aa phek sawng selo.

a. Hang pawh bei e hang a piangta ding ang e, hang in nuhlo bang thual e hang beimawh e.
b. Hang in nuhlo bang thual e, hang bei mawh a, hang kiat nua aa khuamual gising neem aw e.

Lasak dan pen Saizangta, Sihzangta, Teizangta cih bangin kibanglo kha ding hi. Eimun ciat kaihdan aa sak kul ding ahi hi. Hih pen Hihneihna mun aa kisa Gaala leh Sala ahi hi. Khiatna nei takin kisa ngiatngiat hi. Lamin zui-in kilaam hi. Laamdan zui-in la kisa hi.

Thang Saingh. zogampalpi@yahoo.com

No comments: