Tuesday, July 29, 2008

BANGKUA-NUAM SUAHNA. [ xi ].

KOPSAMLAITE AADING, MUHKHOLHNA.

Hih thulu tawh kisai kigelh khempeuh hoihkhin siksek hi. Bang hang hiam cihleh kuamah in deihtel theihna kineilo hi. Ahoih khempeuh kizang thei kim lo hi. Pasal zangkhai khempeuh in zi zon kul hamtang hi. Pasal zizon hunta aa numei lamnaihlote kipatau simsim hi. Nu leh Pate in ih tate zi neihkaal ngaklah mahmah uh hi. Zi hong lunggulh valval ciangin pasal takpi mah hinteh ci-in kisim nuam khinkhian hi. Nu leh Pate in a tate aadingin kua hoihpen cihbek hilo-in ih Mo dingin kua hoih ding hiam? Kua hileh Teek honzopen ding hiam? A Nu a Pate bangcinamte hiam? Gutanam hiam? Migensiat haatte hiam? Thadah zulhtat namte hiam? ci-in khuadakin sim zonzon uh hi.

Ahih hangin tuhun pen khang kidangta a, Nu leh Pa zonsak amang mi tawm mahmah hi. Nu leh Pate in zong theihsiam kul lel hi. Ka innlak puute khat ciamnuih gen thei hi. " Ih tate tangval pianpian ta, kikhaamhun hinawnlo, amau deih peuhpeuh, atwmpen khuam tang-8 zawlpi tang-4 koih khol, a kisap leh buukno khat lampak theih ding," ci ngei hi. Omkhop sangin tuam om ding oltuak zaw mah hi. Gitneihloh aa zihoih mohoih neite pen leitungah letsong manphapen ngah ahi hi.

Pawlpi vehin kazin hi. Khua khat-ah hunzat kaman ciangin, " Satan, Dawimangpa tawh kipelh nang, thunget kisam, pulaknop a om hiam?" kacih ciangin nupi khat hong dingto a, " Siapa ko, satan lah mukha ngei kong, dawimangpa lah mungei kei ung, tulaitak ka Mo uh kihta pen ung," ci ngiau hi. " Amah bilbel thunget haat mahmah, biakinn pelh ngeilo, dawimang pan hilh leh hoh a tangtangkhat omzaw keitam, katate kikhen thaang, dah mahmah ing," cin gen a, mipi nui ziahziah hi. Mo pen deihbang teeltheih hileh ki-ut tek mahmah hi.

Zi zondan.

Ei Zomi ih Pu ih Pate in bangkua-nuam pen Mo tungah kinga hi, ci-in nasiapi takin um uh hi. Zong, maantakpi mah hi. Innkuan kilungtuak ki-it mahmah kimlai Mo hong luttak ciangin eekdenkek bang tammahmah hi. Tua ahih ciangin pasal zizongte in kuhkal takin zong uh hi. Kikhenna zong taanglai-in tawmzaw takpi hi. Numeite kidawm mahmah uh hi. Nungaakte in pasal zonglo-a, innah na ngaak ahih ciangin Nungaak kici ahi hi. Pasal a pai khempeuh lungkimsak ding thupi hi. Ngailopi mahin a ngai kineih uh hi. Kamsiam kamzol tawh leengla na do uh hi. Thusiamte kiangah tangval khempeuh baangkim uh hi. Tua bang ahihlohin ama lamette zong kihillo thei hi. Nungaak kipancilte nuihsiam kisin uh hi. Kamsiam kisin uh hi. Kiniamkhiat mahmah uh hi. Pasal zahtak thei ahih kilangsak hi.

Taanglai pasalte in a ngaihte thu a simthamin kankan hi. A innkuunah ngaisim hi. A Nu a Pa a hopih zia, sanggamte tawh a kizop zia, awsuah kampau khempeuh ngaisim uh hi. Lonawlah pangsim a, lokhawh thanuam hiam, thadah zulhzau nam hiam, cih dongin sittel dikdek uh hi. Ka Nu leh ka Pa kasanggamte nong itsak diam? Thusia lasia a om zongin thuakzo ning naci hiam? Tuangdung innkadawn kuama zaklohna-ah tu khinkhianin a lungsim uh kikalkal uh hi. Thukimna ngahtak nailopi aa khialhkhak ding laina-in tongkhat kihalin tu uh hi. Tuhun zizongten itna thu gen nailo-in sawkpah uh hi. Numeite in hunhoih la-in a deih teng ngenpah uh hi. " Nacih bangbang " cihtawh gaaisa-in kipii hi. Lau hetlo-in pasal bangkuasung lut pah hi. A Nu a Pate in amau zakkhopin," i deihloh pen sin ding ih ve maw," ci-in tauu hianghiang uh hi.

Nu leh Pa dong leeng a masa sanggamlam hong deihsak ding uh hi. Ni-nungzui kideihsak pen hi. A hoihna tampi om hiding hi. Innkuan sung kithuahpihsa ahihmanin kitelkhialna tawm a, kithuakzo zawdeuh zong hikha ding hi. Khangluite thuciin a tamzaw pen a khangkhang aa kiphulkha thu sihsan uh-a, a maan tamzaw hi.

Pastorpa dong leng upna kibatpihte hoih hongci ding hi. Biakna hangaa kikhen leitungah tawmlo hi. Muslim leh Christian, Protestant leh Roman Chatholic, Budhist leh Christian hite pen upna khauhsim tuak ahihleh bel, omkhawm theilo hi. Tuhun ciangin Liberal Christian leh Fundamental Christian zong keelpi khumkham nekha bangin kiphiitsan thei hi.

Politic leh minam lungsim pua upa khatpeuh dong leng, eimi, ih khuapih mah cingaungau ding uh hi. Minam tawh kisai nuntak-khuasak zialehtong sisan sung aa om nate kilamdang natammahmah mawk hi. Kawl leh Zo kiteengte Kawl in thuak haksa samahmah hi. Zo numei ten niik leh pasalpuan baankhop phamawhsa lo hi. Khedap lukhunglam aa koih phamawhsa lo uh hi. Ahih hangin a pasalmit dong mahmah ding hi. Kibatlohna hanga diipngeek sukha tam mahmah ding hi. Nupa khat pen a pasal Saizang pau hi. A zi Sihzang pau hi. Minamdang aa gentak hilo hi. A pasal in kahlei khungin inn-uumna singzaa zutzut hi. Kahlei hoi-in kia dektak hi. " Tasiasia pha ngawl het," acihleh, a pauciingsa-in kitotlawh uh hi. A zi pau zamun ahih ciangin a zui zong hikha ding hi. A zi in, a ciing a simmawh danin ngaihsunkha ahi hi. Minamkhat sungah zong kibangzo taklo hi. Khua leh tui sungaa Ni-nungzui acih zong ahoihpen hihtuak veve mawk hi.

Minam kibang henla khuakhat sungaa teeng hihen la, biakna kibang hihen la, ni-nungzui hileh deihhuai pen hi. Ahi zongin tua diudeu haksa mahmahin ka-um hi. Tua pen Suunmang kici hi. Pawlkhat in Kim Gin lungsim a ci zong om hi. Lusei ten Duhthusam ci uh hi. hithei hileh hoih napi piangkim lo hi.

Mihaute leh Galkap officer ten adeihdeih teng thei hi. Hollywood Film Star minthangte in a zi ding uh pikhautehin teng uh hi. Tua zah ahih hangin zikha tawh kitulzo tawm mahmah hi. Ei deihlian bang ngahmah leengzong nupate kilungtuak kimlolai ding uh hi.

Tua ahih ciangin:
* Pasian tungah aap in.
* Pasian aapkhin a nangah khat pentawh lungkim in.
* Pasian hong piak hi cihtawh mansak kenla pantah in. Temseekpa in a seekkhit ciangin a zang
pa in taathiam ding pen ama-nasep ahi hi.
* Pasian tate danin itna tawh hilh in. Tawnna, langmuhna omlo thuhilhna zang in. Sangnaupang
mah bangin innsung ngeina, nangimna masuan khempeuh hilhhilh in. Pasian hong piak pen
mah ahoihpen hiding hi. Adang lunghiang nawnse dah in.

Ih ngah peuhpeuh puahsiam ding kisam bek hi. A behmin tawh ahoihlohna, a zawnna ko kei in. nazuun dingaa Pasian hong piak ahi hi.

Thang Siangh. zogampalpi@yahoo.com

BANGKUA-NUAM SUAHNA. [ xi ].

BANGKUA-NUAM SUAHNA. [ x ].

SUMZIAN LEH SUMMUHNA LEH ZEKSIAMNA.

Neekleh-dawn silhleh-teen hamsa lualeh innkuansung hong lok hamtang hi. Kiphunsanna tawlngalo thei hi. Innsung nuntak taangsap lianpen anneek tuidawn kicingleh lungmuan omaa buaina tampi thengsak hi. Zawnna leh anduh gilkialna ahi vaaithupipen nupakopin lungtuak tak-a hephiat ding ahi hi. Kokim takin puakei leeng, anneek tuidawn taangsapna leh genthei tuahsiatna kikhinkhia zolo ding hi. Pilna siamna leh thatang siitlo-in ih sep keimawk leh tua vangikpi kisuahkhia zolo ding hi. Nupate in kilungtuak takaa puakkhop ding ahi hi.

Sumzian hoihpen.

Leitungah sumzian namtampi om hi. Tua sumziante lakah cidamna leh thagui-thatang muanhuai saang-a thupi zaw omlo hi. Tua ahih ciangin cidamna tawh kituakin ne ding a, thatang haatsak ante ih tengsiam ding hi. Sumbawl haumasa a tamzaw pen zunkhum natna, sikhang natna, tuamkeu sinkeu natna gilpi cancer ngentang tawh sikhin uh hi. Tua pen pawlkhatte in, " Hauh lel," ci uh hi. Neeksiamlohna hang leh pumpi kikhalhloh hangin natna zawngkhalna leh sihna dong kitung hi. Tua ahih ciangin, cidamna in sumzian hoihpen ahi hi.

Natna a tamzaw pen kidaalsiamlohna hangin kingah hi. Kidaal ding cih ciangin zatui neekding gennuam kahi kei hi. Sianthona kisam hi. Simal-samal malhsakna ahi khut leh khete gamtaang tawntung ding kisam hi. Thadah aa kualkualte cidam lua om ngeilo hi. Thatang sallna omlo-in mihing dollin thakiamkiam ding hi. Zatui tawh kidaal sangin thasaal a khua-ul suahna in cidamna nasiatakin hong piazaw hi. Vitamin neek sangin thatawl aa an kamlimtak aa neekna in pumpi cidamna nasiatakin lamto zaw hi. Tua bangaa hamciam kawmkawm sungin pumpi susia thei khamtheih guihtheih khempeuh a tangzote pen mithupi ahi hi. Pumpi cidamna pen sumzian hoihpen hi ci-in phawk den ni.

SDA kasuah cilin lawmte tungah teti panna kanei zel hi. " Zateep tuibuuk hoihlo hi," cileng, " gupna tawh kisai kei, cidamna thukham hi," hongci teltaal uh hi. Tuhun ciangin pawlpi tuamtuam panin khanlawhna hong tung a, Khalam dinmun hoih neite zateep omnawn lo uh hi. Jesu in cinate damsak hi. Mittawte khuamu sak hi. Bengngongte a bil honsak hi. Khalam bek hong honkhia hilo-in leitung silehsa mahmah suahtakna leh cidamna hongpia ahi hi. Tuhunin kiphawksaan pan hi. Pumpi leh khalam kikhenlo teltakin mu uh hi.

Tua bek thamlo-in US gamah, zumsung, motor vanleeng tuanna munte leh mipi kaihkhopna munte ah, zateepte in mun ngahzo nawnlo uh hi. Life Insurance Copany leh Health Insurance Company te in amau customer dingin zateepte deihlo uh hi. Zateep aa zune theite sittelin Fees a tamzaw ngen uh hi. Company liante leh kumpi Departmen te in, zateepte nasep pialo uh hi. Khalam aading ahizongin leitung sumzonna ahizongin pumpi cidamna pen bangzah thupi a, bangzahin poimawh hiam cih kimu mahmah ta hi.

Hun in sum ahi hi. Manphatakin keemin zeek in.

Hun ih ngah khempeuh sumtang zahin manpha hi. Sumzian hoihpen leh a mantampen Hun ahi hi. Nituma gamah nikhat nai-8 naseemte pen hunbit naseem ci-in kumpi in ciangtan hi. Pilna-saang Professional naseemte leh kumpilam uliante ahihkei ngaal leh, mi-nautaangte in naikhat $5.15 tawh kipan uh hi. Nikhat nai-8 nasep pen puksihlohna ciang bek ahi hi. Inn leh motor nuam tuangzote in nai-12 saanga tamzaw seemte ahi hi. Tua bang mite nai-8 sangaa tamzaw ihmu ngeilo uh hi. Naikhatsung pen anhuanhun, nailang anneekhun, naikhat leh alangsung kipuah kithawihun, naikhatsung nasep paina hunbei hi-a, tawlngak hun omlo hi. A tawlngak hun dinginihmuthun naigiat sung pan a lak keileh hundang omlo hi. Hibang aa diangte mah mitawh hong kibangzo bek hi. Hunzat siamte khempeuh khuasuak hamtang ding hi. Leitung migilo sehuai icihte pen nasep neilo hun-awng tam ngahlua teng ahi hi.

Summuhna Naak.

Innkuan sungah mipum omzahzah pen sumaak phazah hipah hi. Siitneilo-in zatkim kul hi. Amaute khempeuh in khut leh khe kizatna pumpi kizatnathu theihkim ding kisam hi. Pumpi tungaa om nasepna hiam khempeuh nazat siamleh, a bei theilo sumnaak nei nahi hi. Paul in, " Naseemlote in anneek ding kilawmlo hi," ci-in thuhilh hi. " Buh acil bawngkam kihenlo hi," ci-in Jesu in gen ngiau khong hi. Thanuamna zong Pasian thupha hi-a, nopsak kipatna lim ahi hi.

Innkuan omzahzah sumnaak hi-a, mimal omkhempeuh in taima tak a ih sep ciangin khantohna thahaatzo bek ding hi. Khuamkhat tung bekah inn kilam ngeilo hi. Khuamneu tampi in a kibangin a dom ciangin a golmahmah innpi dingzo pan ahi hi. Khuamkhat a thaneem hangin innbuppi pukpaai lo hi.

Ei Zomite lakah sumbawl-hau mitampi na om khin hi. Tua mite a haupaisuakzo tawm mahmah hi. Khangkhat zong khomlo uh hi. Pasal sumzongte in a zi a tate vaakzolo atanh khaakding ngaihsun a, naseem sak lo hi. Pantah lo hi. Sum amuhzahzah a khutah aap a, mailam khualna omlo-in zangziahziah uh hi. Niik leh puanhoih kamtawh zomin kizeemin nitum uh hi. Ciliinglo hialin ne phiakphiakin zang phiakphiak uh hi. Sumzongpa cidam laiteng omzo hi. Tuahsiatna leh dammawhna hong tungvat a, sumnaak kang hiau hi. Inn aate leh gam aate sumbei kituak hi.

Sen minamte ei tawh tehna-in sumzon siamzaw uh hi. Tua banah innkuansung tate pattah siam ahih ciangin a tate khang zong kiamtuan lo uh hi. A Nu a Pa nasep zomsuak zo uh hi. Sumzonna namkim nei uh hi. Sumzonna khempeuh innkuan pattahna-in hoihkimlo a, innkuanbup septheih ding zong hamtang uh hi. Sen minamte sumzon kipatna atamzaw pen Ansai leh Niangtuisai tawh kipan uh hi. " Anlim duhte in aAnsai hong un, zu duhte in zusai hong un, Niangtui duhte in Niangtuisai hong un," ci-in kihanthawn uh hi. Innkuanbup septheih hi a, kipattahna hoih mahmah hi. Tualo a simtham sumzonna zong nei uh hi.

Tua ahih ciangin sumzong citheite in, ei sanga muhna kicingzaw mite kalsuanzia ettehhuai tampi om hi. Zi leh tate nasep pantahlote pen muhna kicinglo ahi hi. Na itmanin amau utthu zui kei in. Pantah in. Pilna pia in. zawhngeute inzong a tate zusamat sinsak hi. A meidawn peekin bawhsaksak hi. Zusa a mat ciangin a sisa-in pia ngeilo hi. A nungta-in a kiang tun a, mawlpih masa uh hi. Etteh cing mahmah hi.

Sumzeek siamna leh Neihsa kepsiamna.

Khasim paihkhiat ding ahi Innsaap or innman, tuiman, meiman, phoneman, cable man, omtorman sehsa-in koih khia in. Tua khempeuh piakloh phamawh hi. Sangnaupang naneihleh sangsaap aa kipan a phamawh teng phawk masa in. Tua teng khakhat sumtum lakpan dok lecin a omlai teng nang khensatna zui a zattheih nasum ahi hi.

1. Nakhut aa om sumte nazeekkhiat ma-in Biakinn sum a tawm atam cilo-in napiakzawh zahzah khenkhia in. Pawlpi tuamtuam in Tithes ci-in sawmaakhat lakhia hi. Tua lian nazuizo kei zongin hanciam limlim in. Pasian in khuthawmtawh biakinn pai deihlo hi. Pasian in thupha hongpia ding aa na-an nem ding hi. Naci damin nama pai ding hi.

Elijah leh Sidon meigongnu taangthu phawk in. Amau neekding buhnel khutkhat leh sathau themcik kamsangpa nesak masa hi. Tuani aa kipan abeel sungah buhnel kitawlnga lo a, um sungah sathau kang ngeilo hi. Nungzuite in pongmoh lumnih leh ngasa tawnnga bek nei uh-a, a neding pasal tulguk bang pha hi. Numei naupang kisim lo hi. Topa Jesu kiang paipih hi. Jesu khutsungpan kihawmkhia a, khamtakin a neekkhit ciangin seng-12 val zawsop hi. Innkuansung sumzeekna zong tua bangmah hiding hi.

2. Anneek aa beiding sehkholhsa-in koih in. Banzat mawk kei in. A omloh aa phamawh teng lei masa in. Tua banah nasum a vaal tuakleh adang ngaihsun pan in. Maikha aa nangah ding sum muangin maneekkhol kei in.

Sum ahi-a an ahizongin ciilzat mahmah in. A beitheilo ding bangin zang phuakphuak kei in. Hongpia Pasian in hongmu dingin bawl in. Kem thiamthiam inla nethiamthiam in. Mawkpaih kei in. Neihsa sum leh Paai pen zinbang hi-a, omtawntunglo thei hi. Cidamna leh sumpen tomno sung bek hithei hi.

Gamsate ngiate in zong a neekvalte mawk nusiatlo uh hi. Leikhuatin phuum uh hi. Anneek ding neihlohhunin pai-in valuhkik zel hi. Ganhing tungpanin zong pilna tampi kingah hi. Michigan Starlingheight ah Pasian thu-um mihau khat om hi. Bryan Mattson Co ci-in sualphah tawh kisai setvan tuamtuam bawlna nei uh hi. Amau tawh kha-6 sung ka omkhawm hi. Nitakkhat nitak-an in Pizza kane uh hi. A tapa Andrew in anipna teng ne-in a monghial khauhpian teng koihkhia hi. A pa'n amuh ciangin ," avekpi-in nekhin in, avekpi aadingin sum kipai hi," ci-in nesak hi. Mihau minuamsa icihte ettehhuai natam mahmah uh hi. An khamval a om ciangin tawmciauciau-in seng hi. Pasian aa-in zong lungkimhuai mahmah hi.

Ahihteheih laiteng innkuan neek kibang hoih hi. Innkuan kitelkhialhna tawmsak beklo-in sumbei zong nemtuam hi. A lim a al nekhawm innkuante pen bangkuahoih hizaw hi. Nasepdan zui-in a pianlohhun zong om ding hi. Hihtheihtawpin kibatkimna ding hanciam ding ahi hi.

Anneekhun ciangtan ding kisam hi. Mipawlkhatte tatsat lo-ih ha-hai uh hi. Tua pen zongsatna hoihlo ahi hi. Mipilte in nai-4 kihallo-in anne lo hi. Neekhun maan leh gilpi cidamsak hi. Ankam lim tawntung hi. Leitungah anlimpen cih omlo hi. Kawlte paunak ah, " Mingyaa hein kaung, khiinyaa swe myo," kam aa lim ih sak pepeuh mehlim, ih ngaih khempeuh sanggam hi ci uh hi. An kamlimna pen sumtawh kilei theilo hi. Hunmaan leh gilkial laitak aa ih neek anpen leitungah anlimpen ahi hi.

Anhuan laih [rotation] tawntung in. Mizawngte in an kiteng theilo hi. A om bangbang neekloh phamawh hi. Alimna sangin pumpi aa ding ahoih thupiseh zaw in. Guihloh khempeuh naneek theihna dingin hanciam in. Annamkim naneek theihmanin hunkhat ciangin ahoihna namu ding hi.
An tenglua lecin mite in dongkholh hongsa ding hi.

3. Donghu tuamkoih in.
Dammawhhun leh tuahsiathun ding kitheikhol lo hi. Gitneihlohin sumlom aa kisapna ompak thei hi. Kamsia-in nasep neilo a omhun om thei hi. Sumtum hoih khemeuh haulo hi. Duhduh nezo khempeuh cidamkim lo hi. Kidawmsiamte leh kikhualsiam taka sumzeekte khutsungah sum kikhol thei bek hi. Tua bang mite dongtan ciangin tama ngeilo ding hi.

Kaneulai-in kakhua uah Kawl-sangsia khat hong om hi. A zi pen hong leengla tawntung hi. Ka kingai mahmah uh hi. Khasumne simtak mahmah uh hi. Khasum sanzawh nipikaal khat sungteng pen sameh namnih, mehtui, zasan lim mahmah hi tawntung hi. Kha beikuan nipikaal khat sapin gatamtui hong la hi. Ka Nu in, " Sia no gatui nethei maw, umkeng ," cisamsam kawmin umta khattawh thunthun hi. A nautawh kikhoplu a a, " vakha o kheii, sianu kikhop lua," ci-in hong sawl hi. Inn tun ciangin gatui sathau-in kang a, ngapik khahsuk hi. Kalungsim sungah," nasum saancil a meh namnih namthum nabawlte tun omleh maw," kaci hianghiang bek hi. Gatamtui sathau aa kan kamuhcilna ahi hi. Ih sepzawh laitak, sumtum ahoih laitakin abei theilo ding bangin ngaihsun kei in. Tawmlua kholtak kei, cikei in. Dawnkaai cia aa taakkeuhkeuh tuimal in khuakhat vaakzo cih thei in. Na kisik kei ding hi.

Thang Siangh. zogampalpi@yahoo.com

Monday, July 28, 2008

BANGKUA-NUAM SUAHNA. [ ix ].

BANGKUA NUPI KIZEN, NUPI-HOIH.

Bangkua-nuam tawh kisai, tangvalno kipancil kimlehpam tawh kizopna kaneih aa kipan kalunglut mahmah khat ahi hi. Bangkua-nuam omdan kamu a, a nuamlote omdan zong kamu hi. Bangkua-nuamte pen mihau, khawhsa kham, mipil khempeuh nahi kimlo hi. Bangkua-nuamlote a tamzaw pen ankhingkham, sum leh paai zongsiam, pilna leh siamna neite sungah natamzaw uh hi. Bangkua-nuam suahna pen Teekte panna, Pasal panna, Mo or Inn-nupi panna a laksiam kei uleh pianglo hi. Tuni-in NUPI KIZEN THU kikum ni.

Innkuan pen a zaizaw-in en lehang kumpigam khat tawh kibang hi. Ki-ukna khempeuh pen innkuan pan kipan hi. Innkuan hoih tamna khua pen khua hoih hi. Khuahoih tampi teenna gam pen gamhoih, gamnuam, gamminthang ahi hi. Tua hoihna leh khantohna khempeuh A-ukte tawh kisai hi. Bangkua sung-a Minister of Home Affair pen Inn-nupi ahi hi. Nupi kizente makaihna bangkua pen nopci a, nakhempeuh kicingin etlawm hi.

Mothak-hun.

Mothak-hun pen pasal neihni aa kipan taneu neihhun dong huamdiak hi. Teek cidam-a a khanglaite omna-ah Mo hihna hun beihak zaw deuh hi. Teekte in seemzo bawlzo vaihawmzo ahihmanin a Teekte nungzui-in gamta hi. Teekte thakiat hong kipan a, tate vaihawmhun hong tun ciangin, Mo ten inn-nupi nasep khempeuh a banbanin sepkul hi. Mo-hihna khempeuh nusia-in Bangkua-nupi, inn-nupi dinmun hong tung ahi hi.

Mo hihhunin Teekte ukmawk theilo hi. Amathu-in vaihawm phuatphuat mawklo hi. Teekte tawh kikumin vaihawm uh hi. Teekte lamlahna bangin gamta hi. Tua hunsung teng pen a masuanthak ahi, a pasal bangkua-sung nuntakzia khempeuh teltakin kan kul hi. Hoih maw, hoih lo cise lo-in zuihphot kul tadih hi. Ngeina hoihlo a om ciangin ciamteh a, inn-nipi or bangkua-nupi nasep a puakni aa kipan hoihzaw ding-a alamet bangin gamtaang hi. Bangkua-nupi dinmun a lakma-in ahoihlo khempeuh lumletmang leh, kithutuak theilo ding hi. Tua ahih ciangin Mote in amauhun in bangciang huam hiam, cih theihding kisam hi.

Nukul pasal neihakte pen ngaihsut haam khin ahih ciangin, Teekte demna ding keksa-in mothak thei uh hi. Tua bangte tunna-mun pen " Ui eek puu" bangin a nawkna khempeuh liing lamlam hi. Mothak-hun theilo numei ahi hi.

Zii dinmun.

Nupate pen pumkhatsuak ci-in laisiangtho in gen hi. Thuneu-thulian nakhempeuh a kibangin puakhawm ding uh hi. Puakhawm cih ciangin agihna kibang dinga, a thahaatna kibang ding cihna hilo hi.

A kiteengcil nupa singzawng kamu ngei hi. A singzawn pen taakhing letmat-6 siikkim aa kisui, pi-12 sau khat ahi hi. Among tuakah pua hileh agihna kikim ding-a, numei aading giklua hi. A pasal in a laizang nehdiakin a puak ciangin noptakin inn tunzo uh hi. Pasal thukhualna leh numei thukhualna kikokim a, nopci mahmah hi.

Numeite in pasal nungzui-in huhtheih khempeuh huh ding hi. Pasal masuan khempeuh theihpih thamlo-in among nadompih tawntung ding hi. Pasal huhlo-a a sai thei bek numeite pen leitungah numei mansel pente ahi hi. Mikaangte in, " share your hands " ci uh a, ukmawk lo-in huh tawntung ding ahi hi.

Khanglui mite Psychology leh Phylosophy sin omlo napi, tuhun degree tampipi te sangin muhdan omdan siamzaw thei mawk uh hi. Anung-ama khualsiamin nupa omzia etlawm mahmah hi. Teekte zahtak piak siam mahmah hi. Ama pasal vaangpia-in zahtak bawl ahih ciangin midangte inzong zahtak pih pah hi.

Khuata nuntak Inn-nupi hoih.

Kaneulai-in ka Papi tapa uupen in zi hong nei hi. Bangkuapi ahih ciangin ko innlak sanggam naupangte sawmtaangin kagiak thei uh hi. Innbuul mahmah a, pawipi bangin innlak sanggam naupang teng tawh gamlumin ku ziahziah hi. Tua honpi lak-a mothak hih ding pen thu-olin dingin kangaihsun kei hi.

Teekte pen Lawki hi a, ka uupi uh Tapidaw ahi hi. Teekte in lokho a, ama pasal pen Sangsia ahi hi. Lawki Tapidaw omkhawm kikaal bangci om ding, Lokhote leh kumpi naseemte kikaal bangci panpih ding cih bilbial sungah va om kha hi. Teek zahtakna leh kumpi naseem ahi a pasal zahtak piakna banah Lawki Ngeina leh Tapidaw Ngeina kikaal nawngkai lo-a omsiam kul hi.

K a Mo uh Luai Khan Vung pen Laisinna saang tawh kisawhkha ngeilo hi. Tuhun Innkuanlam Phd degree neite ama-munah kikoih hileh khatbeek omzo-in ka um kei hi. Ziingsang a pasal leh Teekte thawhma -in naunawi nelai botsatin tho-a, a kah ciangin a Pi leh a Pu aang denna hi. Niangbeel zamin tuilum suang hi. A pasal maiphiatna ding bawl hi. Niangtui bawlsa-in sabuai tungah tunsak hi.

Thanuamte in naukap donpak lo hi. Kizakmawh bawlin a nasep lungtu zaw hi. Teek nei aa naseemlo nau pompomte pen numei kizente pianzia hilo hi. Naudon luate pen numei thadah hizaw hi.

Tua khit ciangin nitak-an ding vaimiim deng hi. Aman ciangin anne hi. Aman ciangin naunawi pia hi. Tua teng khit ciangin a seng manin lokuan hi. Sunthapai-in lokho a, a ciah ciangin ansing khoptakin pua hi. Inn tungnailo-in a phaitam gaalah, aTeekpa zukhamin hong ciah gaalmuh hi. " Ken zukham" cihcih leh lamphuung pheizutin hong ciah hi. A singpuak paihleh sunniloh aa a lunglawngpen ahi, naukap zakzak lawngman lo-in a teekpa delhin dawn hi.

Tuhun aate hileh " Zuneek hoihlo kongci veleh hong khoi hong vakte cih bangbangin om peuh vevua," cikha mai ding hi. Tua cilo-in, " aw Pu, aw pa nang hong tuahpha, sanggamten hong neekngaih lungdam si ee," ci-in ciahpih a, lupna ah sial hi.Nitak a lupma-in Teekpa sun-an ding beelta-in zu guansa -in koih hi.

Sangsia nasep pen deihsakna neite aadingin ollo hi. Zingsang nai-8:00AM aa kipan nitak nai-3:00PM dongmah tawlnga lo-in awng uh hi. Awging paikhiat simin sisan bangzah kitheh cihpen Cidamna lam tawh kisai siavuan ten gen uh hi.Gim mahmahin paat ngingeii in inn tung uh hi. Sangsia a tamzaw, TB tuapnatna, sin cancer, gilpi cancer tawh si uh hi.

Tawlngakni neih sunsun.

Zii kizen tumlote hileh a pasal kiangah, " napuante beek nasawp buang ve" cithei ding hi. A zi in telsiam mahmah hi. Lokhote pen nikhat tawlngakni om sunsun, a pasal sangkah puan leh khedap mawzaa teng sawpsak hi. Aman ciangin Biakinn pai uh hi. A tangeek aangkuahin pua a, a langtuakah a uute baanlet hi. Lusu kawmkawmin naunawi pia-in thungai hi. Gimlua ahih ciangin thuhilh-siapa thugente mumangin dawngkha a, " Man dek dek ing e," ci-in awng zezaa hi. Inn a tun ciangin kikumkik a, puak ziahziahin nui uh hi. Pasal ngaihna, Teekte hehpihna , tangeek ngaihnate haangin gimlam tawllam phawkzo lo hi. Khatvei beek phunlo hi.

Sanggam kiim leh paam tawh.

Innlak sanggam kiim leh paam tawh kizopna zong vailianpi ahi hi. Ka Zii lei dingin Kapteel kaciah hi. Ka Sunghte pen Lawki ngentang ahi-a, keippen SDA Pastor kahi hi. Pawlpi Ngeina bangin kitenna kabawl khit ciangin , Pupa Ngeina tawh lei kul hi. Amau hong gawh ding Mosa pen vok ahi hi. " Bangmah hong gawh kei un, vok zong deih mahmah keng, kacihlem, " Heh, nang kong gawh uh hilo, nang neek ding zong hilo, ' katanu uh kapia uh hi,' ci-a sagiltah hibek hi, nang sai ding omlo hi," hongci ziau mawk uh hi. Tua ciangin paulo-in daitakin ka om hi.

Ka innpi uh pen khanglai teng Tapidaw hi-a, Teek teng Lawki ahi hi. Ka Mo uh koici tat ding hiam? Lawki Ngeina tawh Mo pidingin kuan kul ngiau mawk hi. Innpi bangkua aa mokhak teng in, zubeel gol mahmah tawh hong uap uh hi. Zingsang anneek man khit ciangin a kuanlam ahi, pasallam teng in zubeel golmahmah beel-8 guangin kakuan khengkhang uh hi. Innteeklamte kikaihkhopma-in innliim laizangah Zam khai pah uh hi. Zu leihin lasak kipan hi. Ka innpipa zii ka u Luai Khan Vung pen zu ne kikeuhlo-in khuangbulah lasa diaa diaa hi. Lawki leh Tapidaw kikaal nangawnah omsiam mahmah lel hi. Pawlkhatte hileh Jesu mintawh a sanggam teng nawtmangin ka um hi.

Nupi kizen thanuamte thusia peng.

Mikaangte in, " Anngawl aa si om hi, thanuam aa si omlo hi," ci-in gen thei hi. Thanuamte khansau zaw hi, ci hi. Thadah mi a tamzaw damlo-in sibaih hi. " Cinate hehpih un, thanuamte hehpih kei un," cithei uh hi. Leitungah cidam a nasepmah nuam pen hi. Thatawl gilkial mahmah aa ih neek an sang a limzaw omlo hi.

Naseem thanuamte pen thusia tampi tawh kipeng hi. Ittuam muhdahtuam neilote leitungah mihampha minuamsa ahi hi. Gensiathun ngahlo hi. Mawhzonhun ngahlo hi. Ama masuan tawh nitum den hi. Leitung thupha leh vantung thupha khuavaak in taan aa, a vang taang den hi. Lungsim nopna om tawntung hi. Leitungah minuamsa icihpen minuamsa ahi hi.

KHANGTHAK LEH KHUAPI NUNTAK

Khuapi leh khuata nuntak pen nasep-silbawl kibanglo hi. Neek leh dawn kibanglo hi. Ahun-anai kalsuanzia kilamdang hi. Numei kizente pen munkhempeuhah ta-kawikawi lel hi.

Lawm ih zon ciangin a maitang ki-en masa hi. Si leh sa kisukkhakna zui-in kila hi. Innnupi kizen kingah kimlo hi. Bangkua buaina bulpi pen anbuuksung nasep ahi hi. Anbuuksung nasep siamsa Mo a neite pen nuntak-masuan a tamzaw picing hipah hi. Inn-nupi kizen suahna dingin Nasep Sinna Saang pen Anbuuk sung ahi hi. Numeihoih numeipilte minthanna pen Anbuuk pan piang hi.

Inn-nupi kizente omdan tatdan.

Hunzatzia.
Zingsang thawhhun maan uh hi. Nasep suangsam lo dingin thawhhun, anneekhun, nasephun, tawlngakhun, luphun kipelh ngeilo dingin Hun pen kepcing kul hi. Masuan khempeuh in HUN neiciat ahih ciangin thupi seh aa patauh tawntung ding ahi hi. Hun manphatna a thei a zangsiam numeite pen leitungah numei pilpente hipah hi.

Numei kizente thawhhun maan tawntung hi. A pasal nungah tho ngeilo hi. Hunmaan tak-a neekzawhna dingin anhuanin niangtui awm hi. Anneekhun maan keileh nasep masuan suangsam pah hi. Ahunbit na kiseemlo hileeng ih kham kingah lo hi. Nuntak buppi sunangh hi. Innkuan vaai thupi pen Zonhun leh Neekhun ahi hi. Zonhun tawmlua leh neekding omlo hi. Neekhun maan keileh zonhun ding tawm hi. Tua geel kokimin zatsiam ding ahi hi.

Anbuuk nasep.
Leitung buppi nuntakna pen anbuuk aa kiseem nate tungah kinga hi. Khanglui-khangthak anbuuk tawh kipeng thei lo hi. Anbuuk nasep polhteh kha leng nasep masuan dang khempeuh suangsam pah hi. Zing leh nitak simin anbuuklam vilsa-in kingak hi. Alim-a-al khempeuh anbuuk pan hong pai hi. Lungkimna leh lungkimlohna khempeuh anbuuk pan kipan hi.

Nupi kizente thawhhun maantakin tho hi. Niangtui awmsa-in koih hi. Shopping pai akul leh pai hi. US leh Europe gamah Refregerator om ahih ciangin an kikoihkhol thei hi. Kawlgam khawngah tuni neek ding tuni mahin lei kul hi. Anhuanin humaanin ne uh hi. Naikhat nangawn nasephun sum ngamlo uh hi. Nakhempeuh a hun lapin gamtaang hi.

Numei pilte in anthuuk a, a innkuanpih teng tutna a piakkim khit ciangin amah tu pan hi. Ama sanga khanghaam zaw a om leh,amau neekma-in sawk masa lo hi. A kham ciangin kuang seng hi. A tanute naseem theigual a omleh ama pangah pantahin seppih pah hi. Tua bang aa kipantahte in pasal aneih ciangin mohoih, Mopil, Mokizen suak aa thupha ngahin maimu tawntung hi.

Inn-nupihoihte in anneek tuidawn khempeuh a kibang aa neekding deih hi. A omlote aading a neekma-in khenkhia masa hi. A tanh kibang kim dingin hanciam hi, A kiim a apam khuallo aa amathu a neloplopte pen numei pilte tatzia hilo hi.

A uum a beel limci-in siang sitset hi. Van khempeuh pen ama mun ciatah kician sinsenin kikoih hi. Khuaziing sung nangawnah a kisamte latheizahin munkip guan hi. A van omna khempeuh lotngah hi. A kisaphun ciangin a vante a omnamun panin lalianlian thei hi. A omnamun mahah koihkik thei hi. Um leh beel sawpsianglo-in nusia ngeilo hi. Amasun tunlo-in midangkhat nusiat ngeilo hi.

Inn-nupi kizente in, a sum ngahna telsinsen hi. A zatna ding mun zong sehsa-in koih hi. A vaalin mawkzat lo hi. A limbek sangin cidamna ding ngaihsun zaw hi. A ngahding thamante maleep ngeilo hi. A taangsam taktakte khual masa hi. Hibang inn-nupite in a pasal vangik tampi dawn a zangsak zo hi.

Pasal zahtak thei leh itna leh hehpihna lungsimtawh a mapumpi a piangam numei neite pen Zituak cileeng kikhiallo ding hi. Tua bang numeite banah anbuuklam kizen numeite pen Bangkua nuntak 50% picing khin hi. Adang kiim leh paam tawh kizopna leh a pualam nuntak zonna nasep pen 50% bang bekmah hi-a, innkuan buppi vanpuak ding kimlai numei kizente in a alangtaang saatmai zo hi. Tua bang kacih ciangin Nupi kizente pen anbuuk pan kipan hi.

Numei thadah kungmui tu.

Lokho mite zong numeithadah leh thanuaum nei uh hi. Thanuamte pen lungsimhoih hipah hi. Numei hoihte gamtatna pen muhtheihna mun leh muhlohna munah kilamdang lo hi. Ama kia a om ciangin a nasep kilang dingin a zahnihin hanciam hi. aaAma tunlo-in nusia mawlk lo hi.

Numei thadahte pen lungsim hoihlo ahi hi. Midangte muhna-ah kisiamsak hi. Thanuam kineih thei hi. Zuauthu tawh kidim hi. Thuman gen dingin hanciam ngeilo hi. Amah kia aa aom ciangin nasepna phualah omlo hi. Munbu zongin ihmu sim hi. Vaakthap hi. Tua nangawn a manlah mahmah bangin gen thei hi.

Pasian mai-ah Nupihoih ihih ding thupi hi. Nupi kizente omna bangkua-ah vaitasam omlo zahin tawm hi. Neekding sumleh paai tasam ngeilo hi. Zuauthu kigenlo aa kitelkhelhna leh lungsimnatna tawm hi. A kiliahna leh a kilangna kibangin citak ahih ciangin a innkuanpihte khamuang tawntung hi. Innkuanpihte muan Mo leh nupi kizente pen Ngun leh Kham sangin manpha zaw hi.

Thang Siangh. zogampalpi@yahoo.com

BANGKUA-NUAM SUAHNA. [ viii ].

MI-POLHTEH MI-NANGHSANG.

Polhtehna pen namnih-in kikhen thei hi. Polhtehna khempeuh ahoih omlo hi. Ahizongin nuntak-masuan bingsak hong khaktan, hong buaisakzo leh a deihhuailo ahih hangin hong susia selo om hi. Bangbang ahi zongin deihhuai khatbeek omlo hi. Mihing nuntak paizia pen ih suahkhiat-in beem [ zero ] tawh khuthawm guakin suakkhia ihi hi. Ih khansungaa ih ngah ngeina khempeuh toptawm leh sintawm ngentang hizaw hi. Paunak sungah " sakhi a pi san, a no san," " Khaikha a gui-ah gah" kici-a hong pantah Nu leh Pate in Ngeinahoih tampi hong kisekh sak ding kisam hi.

Gim hong pialo polhtehna.

Khatvei lai-in kumpi naseem khat, a inn panin ama-naseppuan tawh kuankhia a, Zato a tun ciangin a puan laihin Zoto-uniform tawh naseem hi. Nitak zumtuah ciangin laih-a, nasep-puante nasepna munah nusia hi.

Nikhat sungten tenglo-in puanten bektawh pai hi. Zato-ah naseppih nurse numeite natung khin hi. Pau phuakphuak kawmin a nasep-longpants zamin a khe khum hi. Longpants kaito khinlopi-in, sungten a teeng kisa-in a puanten lei-ah khesuk hi. Longpantskaa-ah a zang talvavau pen amuh ciangin nurse numeite a lehlam nga diamdiam uh hi. Maisan tentanin nui uh hi. Aman bel a ciamnuihgen diksa hinteh ci-in ciltui kailiangin a paukawmin a bombi a kaihtoh leh, a zang pen a sunglamah kialo-a, a bombikaa aa kibaang lawngkha citciat hi. " Aheu... hiten kazang a mu himawklo maw,.." ci-in maizum lua ahih ciangin kong khaakin, " nu ei pa ei" cih kawmkawm leh pusuak ngamlo-in minutes-5 sung khawng tucip hi. A lawmten, " Siapa naman ta hia, nasephun hong kinawh ve," acih uleh, " namai uh nahum vo, hong paikhia ning ei," cikik hi. " Kamuhsa uh hi e, lamdang nawn kei," ci-in puak ziahziahin nuikhia uh hi. Hih pen a uthuai hetlo polhtehna ahih hangin nuntakna susia khollo hi.

Nidangin Zoniik khuk banlo numei ten teeng uh hi. Kizim siammahmah uh hi. Sungten a tuamin kinei zolo hi. Ahih hangin pumpi zahmawh seldan siam mahmah uh hi. Pastor khat zii pen um leh beel sawpin tuitau-ah buai mahmah hi. Tua laitakin a pasal a kiangah vading hi. A niiknuailam lei-ah kia-in a selkhempeuh honsa-in om beba hi. A zumding lau ahih ciangin " hoih ei, hoih ei," ci-in taisan hi. Sianu in a daalkuangzollam aangngat a, a etleh, ama tawdawk daalkuang sungah hong kilang beba amuh ciangin, kilat-a, maizum lua in innsung aa om a pasal tumgawp hi.

Zomite muhna-ah veih pen thupiseh mahmah uh hi. Zawlthu a genlaitakin veihteh a omleh kiplo kitullo hi ci-in um uh hi. Vaikuan numei khatguak inzong veihpeek mawk ngamlo hi. A nung- amaa khuadaak masa a, a lungmuan ciangin peek pan hi. Khanglui mite in veih iip pha mahmah uh hi. Mihon lakah veihteh omleh maizum lua-in kapzo uh hi. Innkuan sungah naupang ankuang-uum veihtehte nangawn maizumin kap uh hi. Tuhunin a pasal in veihpeek leh a galkhat panin a zii in nadawng ek zawsop hi.

Khangluite in a uihna sangin , a geinaai a omkhat thusimlohna lamin lazaw a, midang zahtak piakna hangin a kithupiseh hizaw hi. Pasal veih peekpeekte pen mithupi-in kingaihsunlo hi. Tua ahih ciangin veih mawkpeek zong polhtehna namkhat ahi hi. Zomi ulian Colonel khat in, " Kawlte veih mawkpeek icih hangin hi hetlo hi. Ne Win veihpeek khatvei beek kaza kei hi," ci-in gen ngei hi. Ama cihnop pen, mi kiciante in veih mawkpeek lo hi, cinuam ahi hi. Nupi khat in, tulai veihteh icihte a teh taktak hilo pi, a iipzolo hilo maw," ci hi. Music ging khempeuh lakpanin veihging leh napniitging te zaknophuai lo hi. Midangte zakna mun aa zat ding kilawm lo hi. Mipi lakpan paikhia aa munbuna mun zuat ding ahi hi. Veih mawkpeek pen khangthak ngeina aa zat sangin polhtehna-in ngaihsun leeng hoihzaw hi.

Nuntak masuan hong susia polhtehna.

1. Nupate nasep panmun lakzia.
Numei leh pasal liangko kikim ding cih hangin, numei pasal bang ding a, pasal numei kibawl ding cihna hilo hi. Pasian in leitung a bawlcil in numei leh pasal nabawl hi. Pasal pen pasal dinmun naguan a, numei pen numei dinmun mah naguan hi. Ih pianpih kibatlohnate pen lumletmang ding hilo hi. Innkuan nupa nasep panmun lakna khempeuhah numei aading kilawm leh pasal tawh kilawm om hi. Tua pen a bawlpa sehsa ahi hi.

Tuhunin numei pasal deidan omlo-in gammakai ahizongin kipawlna khat peuhpeuh makai kiseem thei ciat hi. USA ah numei pasal deidan omlo-in galkap tumsak a, galmai-ah a kibangin mapangkhawm uh hi. Nasepna munah zong numeite mah in, Construction nasep hampipi pasalte mah bangin seemzo lel hi. Nupa kinohna nangawnah a tung anuai tuamneih nawn se lo uh hi. Hih bang gamte-ah liangko kikim a, zong kikimzo takpi hi. Tuazah aa numei maikim a dinzawhna gamte nangawn ah, innsungvai hong tun ciangin, numeite pen anbuuklamah mapang zaw hamtang hi. Zong, nakpitakin etlawm zaw se hi.

Kamakpa nunote khat pen WHO [World Health Organization] secratary seem hi. Minister dinmun ahihmanin lian mahmah khin lel hi. Zum a tuah ciangin puanlaihleh anbuuk sunglam lut thuahpah hi. Anlim namkim bawl thei hi. Kuangsawp keusawp taisan ngeilo hi. Zumkhakni simin tuibuukah puansawpin bialtut zihziah hi. Aman ciangin kizuunin a pasal tawh vakkhia zel uh hi. Amah kihtakna leh zahtakna kiamlo thamlo-in pahtawina leh minthanna tamngah zaw hi. Bangzah pilna saang nei-in bangzahin thupi-in lian tase leng, anbuuk nasep taima a thakinte pen leitungah numei picing ahi hi. Anbuuk nasep citaklo numei a tamzaw pen numei dualdap hi-a, khantohna dongkholh hi. Khantawn koppih dingin teelhuai lo hi. Tua bangnam a ngahte in kuhkal takin pattah huai hi.

Ei Zomite lakah Mizo numei a tamzaw ettehtak cing mahmah hi. A innsungte tekelkelin koih hi. A um a beel siangtho-in taangsilsial a, amau munciatah kiseng sitsetin inn zemna tawh kibang hi. Pasal tawh vaikuan atun ciangin anthuk hi. Anneek aman ciangin sawpsiang a, zutkeu-in kuangsenna tau-ah koih hi. Zingsang a thwh simin tuilum, niangtui, coffee a kim dingin awm a, lungdamtakin hawp uh hi. Hibang mite in leitung nuntak masuan khualna thukzaw nei uh hi. Minampite khantohna lungsim puakzia ahi hi.

Numei leh pasal pen sumzonna masuan, lokhawhna masuan, biakna nasepna masuan khempeuhah kilamdang lo-in semkhawm thei uh hi. Innsungah numeizawi leh pasalzawi khen kul veve hi. Pasalte in a pualam nasep khempeuh a zi pantahin hilhhuai hi. A kipantah numeite pen haksaatna hun hong tun ciangin olno takin dingzo pah hi. Anbuuksung neek leh dawn bawlna ah numei dingkhia masa hamtang leh kilawm hi.

Khamtungaa teeng Zomi nupate in amau panmun lak siam mahmah uh hi. zingtungin thokhia-in numeite in ansu hi. Pasalte in puaza liangbaat in tuga heiga khenin tu khiukheu uh hi. Nitak aciah ciangin numeite in tuibuuk khaihin, tuitawi-in, anneek bawl uh hi. Pasalte in naangleem hi. A gawlpukte phong hi. Numeite in ansing pua uh hi. Pasalte in gawlka sui-in pua uh hi. Mipil gamte ih batloh hangin a mun zui-in sep ding-a kilawm om dimdiam lel hi.

Pasal muancing pasal cingtak omna mun napai ciangin vansenna hoihtak kimu pah hi. Na khempeuh sennamun naguang dimdiam ding hi. A vanzat khempeuh siangtho sitsetin amamun ciatah na om ding hi.

2. Mikhempeuh kidophuai polhtehna namkim.

Dailenna-mun.
Tuhun mizawnggam nuntakna zong khualzin paikhia kitam ta hi. Gamzawngkhal mahmah pan vive ihih ciangina khangtogam itun ciangin vanzat khempeuh kilamdang hi. Innpan ih pialkhiat phetin khuadak siam kisam hi. Mitpil kul hi. Midangte heekdan tatdan khempeuh muhkim ding kisam hi. Ih tunnana zui-in nuntak-gamtat kipuahphat kul hi. Amau zat van khempeuh zatsiam nangin hanciam kul ding hi. Sinhingnote zong khuahun leh a mun agam meel sunin kikhel thei uh hi. Thankik zong leikolhna mun leh lohing lakah kibanglo hi.

Khamtung khuata pan paikhia-in khuapilian nazuat ciangin , phungbeelin or innpang beelin nadinsa-in zunpeek kei in. Na omna kiimah cing mawksiat kei in, mikangte in lampi tung ah cilsia lo uh hi. Natna lungnote kizelh kha ding lau uh hi. Zuakpi tawh ki-um eekbuuk napai ciangin zuakpi eu-in nataw siak kei in. Tui kizatna munah ciangkang ahi zongin laidal ahizongin zang kei in. Ekbuuk sungah dinsa-in nazun peek kei in. A kimkot teng thaanghuai khin ding hi. Tuibuuk leh daileenna buuk napai ciangin natatna khempeuh puahsiang lo-in nusia kei in. Na nung aa luutte in ganhing zah in hong mu ding uh hi. Asia mite omna innsungah mikaangte lutngam lo uh hi. Alutin lutnuamlo uh hi. Sianthona leh dinmun saangtak aa omsiamna tawh Zominam min tawisaang in.

Zintunna leh zindona.

Khamtung khuata sungah zintun buuk omlo hi. Sumbawl khualzin tawm mahmah hi. Khualzin sunsunte in sanggam meltheih kizuan hi. Meltheih nneilote in Hausa innpi zuan uh hi. Sanggam nai aa hiangkawm uu leh naute nasia takin zin kido hi. Sa kigawhin kitutpih hi.

Tuhun ciangin pasal navak khempeuh, pilna zongin zinkhia a, khanglui zindo ngeina tawh nan zawh ding hilo hi. Khang kilamdang hi. Nuntak khuasak zia kilamdang hi. Tuni aa ihmuh tuni-in kine hi. Tuni aa ih ngah sumte pen zingciang aading sumzian ahi hi. Anneek tuidawn ciangtansa-in kine hi. Ih hun neih khempeuh i zat hangin kikhamzo lo hi. Midangte aading nikhat mawkbei pen sumhuai mahmah hi.

Kawlgam ka omsung katuahkhaak haksaatna pawlkhat kikum ni. Hong pailai ding zin leh leeng khual manin kipau ngamlo hi. Tun ahihleh suahtakna mun kitung ahih ciangin Kawlgam omlai Zomite theih dingaa kilawm thute pulakhun kasa hi. Mandalay leh Yangkong khuapi-ah tawlkhatsung tuak ka om uh hi. Zintung pen kiphathuak den hi. Pawlpisia khat kihi a, hong lamnaih khempeuh hong kinga uh hi. Mandalay pen Khamtungmi sumbawlte leh Pilna zong biaknalam khualzinte kituahna lamka-bom ahi hi. Zin pen khatkhat cih bang bek hilo hi. Mihing 4 leh 5 tatsat lo-in om a, a tam ciangin 10 pan 15 ciang bang om thei hi.

Zintung khempeuh a tawmpen pheek leh lukham kipaih hamtang hi. Khuapi sungah tui leh meiman kipia den hi. Tuiman leh meiman a zahtampi kipia aa tuate kuaman hong phawkpih ban lo uh hi. Zingsangin tuibuukah maiphiat nuamin kigual uh hi. Ekbuuk painuam kigual uh hi. Innteekte in tua khempeuh awn masa uh hi. Naupangte kisilhun, kithawihun, anneekhun dongkholh ahih ciangin sangkahhun lap ngeilo uh hi. Zan 12:00 dong zintung kiphathuak ahih ciangin innteekte in konghonin luphun maan omlo hi. Zingsang ciangin meileeng lapnuamte nai-3:00 AM aa kipan puapial khia uh hi. Innteekte thawhloh phamawh hi. Ihmu nuamkimlai kong hon dingin kitho hi. Zupinung zanmeng bangin mangbang ciciai tawntung hi.

Ansai-ah an neekkhat Ks 15/- ahihlaitakin anman ci-in Ks 5/- ta hong pia hi. Innteeknu pen amavai tampi suangsamin zinte anhuanin thamang hi. Zingsang nai-8 aa ne, nai-10 aa ne, 12 aa ne kiphathuak den hi. Nitak an pen nai-4 aa kipan kipia a, vak hong tungmasasa kinesak hi. Pawlkhatte nitak nai-10 nangawnin annelo-in inn hong manawh uh hi. Innteeknu pen kuangsawp keusawpin tuitau phungah tawlnga lo-in ding hi. Hihte khempeuh haksatna innkuaman hong sehsak lo uh hi.

Innkuansung haksaatna khatpeuh a om zongin kikuphun nuamtak kingahlo hi. Tate tawh kikholhhun, thuhilhhun kingahlo hi. Mun-awng khempeuh dimin lupnakiimah kiphah pikpeek ahihmanin nupa omkhophun zong kingahlo hi. Zindona hangin innkuansung nuntak kisia hi. Naupangte suakta in ki-uk theilo hi. Zin leh leeng hangin hizah haksaatna ih thuak hangin , naupangte pantah siamlo-in hong kidaisak hi. Zumna daina tamopi kithuaklawh hi. Tua pen khualzin gamvakte polhtehna hang hi-a, a kilawm ciang khual theihlohna hang ahi hi.

Zinte phawkding.
* Hiangkawm longal eima business tawh khualzin ihihleh mi innah zintun zong kei in. Zintun
buuk zuan in.
* kipelh theilo aa zin natun teitei a kul leh, na puanlom leh nakhom ding anguai tawh kicing takin
kithawi in. Khatveivei inntekte in amau zatlai hongpia hithei hi.
* Innteekte thawhhun, luphun, anneekhun lapin ciah den in. Amau masuan nanoksak khading hi.
* Napuak anguai nusiatin lungkimpah kha kei in. Nang anguai pen amau innkuan aadingin kicing
lo hi. Nangma naseem bangin tuat kei in. Thusiamna tawh anminsa hong piak pen ahimah ding
in seh ken.

* Anneek ciang naneekna nusia-in taalkhia kei in. Na omlaiteng innteekte nahuhtheih bangbang
huh hamtang in.
* Innteekte kicinlohna hangin gensia kei in. Nalungkim ngaap keileh tungkei limlim in.
* Khuapi sungah meiman tuiman kipia hi, tuia khempeuh zong phawk in.

Innteek lam pan.
* Natel mahmah mikhat longal zin tungsak kei in. Criminal migilo taivai hithei hi.Vankhaam pua
thei hi. Bangcimi cih tello-in mikhatpeuh keem kei in.

* Pasal omlo-in pasalzin saang kei in. Zin leh leeng hangin nupa kikaal thubuai tam hi.

* Anneek tuidawn zintunman thukimna omlo-in anvaak kei in. Khuanungah thusia hong kibehlap
lap ding hi.

* Zin natunsak leh a tamtanvei ding leh a ciahni ding teltak dong masa in. Amah nahuhtheihna
ciang teltak gen in. Ciangtan omlo-in hong lamen kha ding hi.

* Nazinpa in sum hong leitawi leh pia kei in. Guta vakvai mikhem tammahmah ta hi.

* A kilawhthei natna neite zin tungsak kei in. Nahuh theihna lampidang zong zaw in. Natna
lungno na innah sam kei in.

* Sangam hiangkawm longal zindohun hilo hi. Na nuntakna hong buaisak ding hi. Lungdmana trhu hangaa kipiakhiatna ahi, sehkholhna om ahihkei ngaalleh, khualmi peuhmah saang kei in. Zintun buukah kha in. Thusia tampipan nasuakta ding hi. Thadah vaakthap anvak pen migilo thapia hi-a Pasian pahtak ngah tuanlo hi. Hih khanghunah khanglui zindo hoih nawnlo hi.

Zinte a polhteh mah banginb Innteekte polhtehna hangin haksaatna tampi kituak hi. Bangkua-nuam suahnaangin khual leh tual kim leh pam tawh kizopna pilvaang mahmah kisam hi.

Thang Siangh. zogampalpi@yahoo.com