Saturday, July 26, 2008

BANGKUA-NUAM SUAHNA. [ vii ].

INNKUANSUNG TATE PATTAHNA.

Khangnote pen hongpai ding hunah minam makai ding vive ahi hi. Amaute thuhilhna leh pattahna hoihpen-mun in Laisinna saang, Biakpiakna inn leh Innkuansung ahi hi. Tua sang-3 te lakah innkuan kipattahna muibun pen hi. Leitungah Langlutsia thupipen Nu leh Pate ahi uh hi. Amau sungaa piang tanu-tapate pen pattah dingaa Pasian piak thupha ahi hi. Laisiangtho sungah, " tate pattahna ciang koih khong kei in," ci ngiat hi. Tua pen saatsaat ding cihna hilo hi. thuhilh tawlnga lo ding, cihna hizaw hi.

Banghunin Hilh kipan ding.

Naupangte pattah hun ding pen kamsangte tungtawnin Pasian hong hilhna-ah, a Nu sungpan kipan ding cingiau khong hi. Naupaai aa kipan a Nu in khamtheih leenggahzu [ zu ] tang ding hi. Khamtheih-guihtheih cih ciangin tua hunin zu longal a dang omlo hi. Tuhunin, beng, kaanzaa, zanah, tuibuuk aa kipan pumpi susia thei tam mahmah hi. Paul in, " an khamluatna zong mawhna hi," ci hi. Nu leh Pa te kizenlohna leh pattah siamlohna hangin naupang thaulua gamtang theilo , mihing dangte lakah ta zolo, neutung aa zukhum natna, sikhang natna veii tammahmah hi. Tua pen ankhamluatna haangaa kingah ahi hi.

Lamdulh aa site pen cinasa aa suak hipah hi. A Nu sungaa tum khempeuh tawh thazang, simal samal, khuak leh sin leh lungtang kilam ahih ciangin, hemna poina khempeuh pen a Nu kamsunga lut ante hang ahi hi. Nupa sisan kituaklote zong tate deih banglo thei hi. Tua ahih ciangin tate pattahna pen Nu gilsung pan kipan ding hi.

Naungeek ci-in dai-ngaihsut ken.

Naungeek a suahkhiat aa kipan pumpi-kim tawh om hi. Zathei, duh thei, phawk thei leh deihngen thei dingin thazang kimtakin nei hi. Suakphetin nawi kitah aa dawnding lamtak thei-in dawn pah khitkhit hi. Deih aneih ciangin a khut a khete satin kahnatawh hong ngen hi. A ngah mateng tawplo hi. A zunkawt nuamsalo-in kahsa mahtawh hong ko hi. Adeih a ngah ciangin ihmu bangkekin naakliplipin daipah hi. Napau khempeuh zaa hi. Kamkhauh leh kamzol khentel thei hi. Tua ahih ciangin a ngeektung aa kipan kamkhumtak tawh pattah ding kisam hi. Haamsia-pausia, phuisam-tomlawhna kammalte a bilah lut ngei keileh hoih ding hi. A zakkhempeuh awlakna in naman aa manggilh ngeilo hi.

Naupangte ki-etna ding limlang hoihpen, a Nu leh a Pa ngeina leh gamtat-luheek ahi hi. Amuh-azak khempeuh ngeina bangin hong khanpih ding uh hi. Pauthei keitah ci-in a geinaii leh a muhna-ah a khelkhelin nupa kinohna bawl ding hilo hi. Taanglai ih Pu ih Pate thuciinte pen Pasianthu tawh kikalvalh lua omlo hi. Pasian bang hiam, cih a theihloh man bek ahi uh hi. Lawkite zong dawibiakna simloh amau thuhilhnate khansuahpih uh hileh, mihoih suahna cing mahmah hi. Gamtathoih khempeuh kibangkim lel hi.

Khangmasate pen na khempeuhah kidopsiam mahmah uh hi. Inndei kineizo tuanlo ahih ciangin , nupa kinoh-hun tawm mahmah hi. Naupangte ihmut khit kingak hi. Meivak omlo khuamialpi sung nangawnah kidawmlua kisa-in puan kikhuhsa-in kinolai zen uh hi. Bang hang hiam cihleh tua bangthute hangin a Nu a Pa te enthawl thei uh hi. Nu leh Pate zahtakna thakiamsak thei hi.

Palam leh Nulam cih omlo.

Ei Zomite in pianna gui zui-in tanu-tapa min kiguan hi. Khangsimna-in kizang hi. Tapa uupen pasallam a Pu kitamsak hi. Numei suakmasa pen pasallam a Pii kitamsak hi. Tapa nihna pen numeilam a Pu kipia a, tanu nihna pen numeilam a Pi kipia hi. Tanu-tapa haute in pianpih sanggam a bullampan pansukin pasallam leh numeilam hawmsak hi.

Pawlkhate in amaulamciat paksakin pumgup a, a tate pawlnih kisuah thei hi. Pasallam leh numeilam min ih piakpen khangsimna leh aitamsakna hizaw a, kideidanna hilo hi.

Europe mite pen mintaktak tawh kiho uh hi. Ei Zomite in, minpi tawh kiho pen thusimlohna leh neubawlna-in kiseh hi. Tua ahih ciangin minno khatciat kineisak hi. Tua minno zangin a kihopih keileh bangthu hiam, ci-in kipatau pah hi. Tate zakin nupa kihona pen minpi zangin ki-otsan lala ding hilo hi.

Keipen ka Nu leh ka Pa in Thangneu hong ci uh hi. Kasanggamte in katapmin tawh Song Cin Thang hong ci se uh hi. Kum-4 kaphak laitakin kalawmpa khat in, " Lawm namin bang," ci-in hong dong hi. Ken " Song Cin Thang" a cihleh, kanun, " bang e, hong ci kik sin," hong cih ciangin a khial hining ci-in, " Thangneu " kaci leuleu hi. Hong kigenlo hileh Song Cin Thang aa kingaihsun kahimai hi. Eimin hong tang tappii-tap pute zong zahtak ding kilawm hi. Ei luang hong pham ding zah-a kinaite bek min kitangsak ahi hi. Innkuan sungah Nulam-Palam guptuam paihtuam omsak lo ding hi.

Nu leh Pate in ki-itna leh kizahtakna tate muhsak den ding kisam hi. Aminno tawh limci takin hopih ding ahi hi. Sanggam itna, veeng leh paam tungah thumanna khua leh tui khualna pen neutung aa kipan humuap ding kisam hi. Neutung aa ih zakthute cikmahin kimangngilh ngeilo hi. Kapa hong thuhilh pawlkhat, " Vengte maiguidawng in gawl kanin lampi-ah hong zaam leh sikkha ken, amau huangsunglamah heikik sak in. Amau huangsunglamah tu, hei, tem khat peuhpeuh namu zongin tawm ken, zongkikin mulel ding uh hi. Gan in huan-an a neekleh hawlsak in," ci-in hong hilh hi. Tua pen tudongin kangeina suak lel hi. Gam leh minam tungaa cihtakna pen innkuan sung pan kipan hi.

Hun-maanna leh Hun zatzia.

Pasian in mikhempeuh tungah nai-24 hong pia kim hi. Tua hun a zeksiamte pen mipil, mithupi, mihau leh minuamsa suakkhin kim hi. Zawnna leh ngauna icihpen hong kipia hun neihsun zatsiamlohna hang ahi hi. Khangluite in nai neilo uh hi. Aakkhuan zui-in naseem uh hi. Zingsol nitaksol enin hun ciamteh uh hi. Ei khangah nai tawh na ih seem hi.

Naungeekte hunmaanna bangci hilh ding ihi hiam? Hun zeeksiamna bangci bangin pantah ding ihi hiam? Hih thu pen ngaihsutin kineilo ahihman bek hi. Naungeekte pattahna a ol penpen ahi hi. Zingnawi piakhun sun nawipiakhun maantakin pia hileng, tuahun a tun ciangin anduhin hong kappah ding hi. Ihmut hun zong tuamah bang ahi hi. Zingsang thawhhun zong humaan takin phong lecin, a gol dongin zongsang lel ding hi.

Sangkah theihhun hong tun ciangin thawhhun, anneekhun, sanpaihun kiseksak in. Sangkhak ciangin nasepna munah kikholhpih in. Kimawlhun leh ihmut hunmaan guangin zingsang thobaih sak in. Kaneulai un, ka Nu in, " Tho un, tho un, the in hong khuannelh leh namaa uh suangzo loding hi uteh," hong ci thei hi. Naupangte pen kum-10 a phakma-in muamzo leeng hoih hi. Kum-10 ma sungin nazawhleh savun nuaisa tawh kibang aa, a liat ciangin nasiatakin haksa lo hi.

Kawlgam zinngei Mikaangte khat in, " Kawlgamah naseem tawm mahmah, niangtuisai-ah nai-3 bang tu uh, nasep neilo tutsa aa kiho tamzaw, bang nene uh ahi tam? " ci-in lamdangsa mahmah hi. Hun a tamzaw a mawkna-in kilalthang sak hi. A manphatna kitel taktak lo hi. Kalawmpa Bryan in, " Mr Thang, no day, no money, no hour no dollar," ci-in hong hilh tawntung hi. Tua ahih ciangin hong pianglai ding naupangte pen hunzatsiamna leh hunmaanna nasiatakin hilh leeng amau khangin Zogam nosuahzo pan ding hi.

Pilnalam pattahna.

Pilna in Ngun leh Kham sangin manpha zaw a, tua ahih ciangin zong inla, mu inla, nakha mansuah kei in.Ahihtheih laiteng tate deidan lo-in pilna sang kahsak ding ahi hi. Ei Zomi Nu leh Pate in numei pen neusehkha tawntung a, tua in Zominam buppi khantohna hong zekaisak hi.

Nauluai a veii khut in leitung uk hi. Hih in numei panmun thupi mahmah hong kilangsak hi. Naupangte pen a Nu nawitui leh aanglum tawh khangkhia ahih ciangin Nu huzaap tam ngah zaw hi. Pilna-nei Nu a neite in pilna tam ngah a, a neilo tate in tawm ngah pah hi. Minambup gambup khantoh ding ideihleh, pasal sangin numeite pilna guathuai zaw phial hi. Bang hang hiam cihleh mailam gam leh minam makai dingte pen Nu aanglum leh ama huzaap tawh a khangkhia vive ngentang ahi uh hi.

Ei a khangto nailo gamte ah naucing dingin laitan tawmte kizang hi. US aa Childcare naseemte pen Phd profeesor khawng vive kizang hi. En, pilna niamteng ih zang zaw hi. Naupang kepna saang zong kinei lo hi. A Nu pattahsa bek hizaw hi. Naupangte in pilna leh huzaaphoih a ngahna dingin numeite pilna guat ding kisam pipen hi.

Inn-nupite in pilna hong nei le-u, Zomite Livingstandard hong sang ding hi. Nuntak khuasak zia hong kikhel ding hi. Kizeem kizepna hong picing ding hi. Ih kuang ih keu innkiim innpaam hong siangtho ding hi. Cidamna tawh kituak antuamtuam alim-a-al hong bawl thei ding hi. Kalkhat khit kalkhat Zomite khantohna hong kisot toto ding hi. Ahang ngiatnguat Zomi pen Zogampalpipak bangin hong pakpalh lihliah ding hi.

Gam leh minam napuahnop leh, tanumeite zong pilna guan in. Thakhatin kikhangto ding hi.




Thang Siangh. zogampalpi@yahoo.com.

No comments: